Op 28 november 2018 organiseerde UNION (Utrechts Netwerk voor Inclusie in het ONderwijs) een conferentie voor wetenschappers, ontwikkelaars en professionals betrokken bij het Utrechtse onderwijs. De conferentie had als doel om samen te werken aan een vernieuwende en stadsbrede aanpak van polarisatie in Utrecht. De bijeenkomst werd geopend met inspirerende sprekers als prof. dr. Micha de Winter, prof. dr. Mariëtte de Haan en prof. dr. Beatrice de Graaf, die de context van polarisatie en de noodzaak voor een pedagogische aanpak in een polariserende samenleving benadrukten. Daarnaast werden de onderzoeksresultaten van UNION gepresenteerd.

Na de sprekers was er een inspirerende why what works pitch karavaan. Wetenschappers, ontwikkelaars en onderwijsprofessionals deelden hierbij kernelementen en krachten van hun eigen ideeën, methoden en ervaringen rondom polarisatie. Een docent deelde haar gespreksmethode met leerlingen rondom gevoelige thema’s en sloot af met: “Leerlingen leren open te zijn en te luisteren naar elkaar en daarom denk ik dat het werkt”.
De tweede helft van de avond startte met interactieve bits of what works werktafels op het gebied van de drie interventiedomeinen van UNION, ‘uitwisseling’, ‘dialoog’ en ‘schoolgrondwet’. Ook hier kregen wetenschappers, ontwikkelaars, onderwijsprofessionals en studenten de gelegenheid om werkzame elementen uit hun eigen aanpakken te presenteren en te testen in het gesprek. De werktafels werden afgesloten met het schrijven van kaarten, waarin deelnemers actiepunten en vragen formuleerden voor UNION, maar ook voor andere spelers in het Utrechtse onderwijsveld.

Wij kijken terug op een mooie conferentie en kijken hoopvol uit naar de groei van een netwerk dat samen bouwt aan een inclusief Utrecht!

Het onderwijs is een plek waar alle jongeren uit Utrecht samen komen. Maar het is ook een plek waar jongeren soms lijnrecht tegenover elkaar staan, waar hun overtuigingen botsen en contrasterende normen en waarden tot uiting komen.

Het project UNION, het Utrechts Netwerk voor Inclusie in het ONderwijs, is een onderzoeksgedreven project waarin wordt gezocht naar oplossingen voor de toenemende polarisatie in het Utrechtse klaslokaal. Dit is geen onderzoek in de klassieke zin, maar een initiatief in de stad Utrecht om tot een netwerk en actieplan te komen: een aanpak van het vraagstuk van radicalisering en polarisatie.

Docenten worden geconfronteerd met de gevolgen van maatschappelijke spanningen en extremisme – zowel van rechts-radicale als van Islamitisch-fundamentalistische aard. Er bestaat handelingsverlegenheid, maar in Utrecht zijn ook al heel goede ervaringen opgedaan met bepaalde manieren van reageren en aanpakken van polarisatie en radicalisering. Toch blijken deze aanpakken momenteel heel vaak nog te ‘hangen’ aan persoonlijke kwaliteiten en voorkeuren. De aanpakken en oplossingen en worden nog nauwelijks gedeeld, laat staan op hun merites beoordeeld.

UNION verbindt de Gemeente Utrecht, Universiteit Utrecht, de Hogeschool Utrecht en het Utrechtse onderwijsveld om een collectieve, stadsbrede aanpak te formuleren. Om de stad weerbaar te maken tegen polarisatie en radicalisering streeft UNION naar het bevorderen van een inclusief schoolklimaat. Door ervoor te zorgen dat je groepen in de samenleving en het onderwijs aan elkaar bindt, is er minder kans op uitsluiting, tegenoverstelling en conflict. Omdat UNION zich richt op het voorkomen van polarisering en radicalisering, en omdat de achterliggende gedachte hierbij is dat polarisering en radicalisering voorkomen kan worden door inclusiviteit in het onderwijs, heeft UNION ervoor gekozen geen ‘netwerk tegen polarisatie en radicalisering’ te zijn, maar een ‘netwerk vóór inclusiviteit’.